فعلا معاملات خودرو در بورس كالا به‌صورت نقد انجام مي‌شود اما قرار است بورس كالا زمينه‌هايي را ايجاد كند كه معاملات حواله خودرو در قالب اوراق بهادار، موسوم به معاملات كاغذي، امكان‌پذير شود. با تشكيل اين بازار حواله‌هاي خودروسازان در قالب اوراق سلف در بورس كالا قابل خريد و فروش مي‌شود.
در روش كنوني، خودروسازان با پيش‌فروش خودرو براي آينده، بخشي از مبلغ خودرو را به‌عنوان سرمايه در گردش در فرايند توليدشان استفاده مي‌كنند؛ مثلا يك ماشين را براي ۹ماه آينده مي‌فروشند و بخشي از آن را به‌عنوان مبلغ اوليه دريافت مي‌كنند اما با استفاده از ابزارهاي بورس كالا، خودروسازان به‌راحتي مي‌توانند با انتشار اوراق سلف موازي استاندارد، سرمايه در گردش خود را تأمين كنند. همچنين اگر توليدكنندگان براي راه‌اندازي يك خط توليد به تأمين مالي نياز داشته باشند مي‌توانند در بازار سرمايه اوراق گواهي مشاركت خودرو منتشر كنند. قيمت پايه خودرو در بورس كالا براساس روند عرضه و تقاضاي بازار تعيين مي‌شود.
- نحوه عرضه كاغذي خودرو
عرضه خودرو از طريق مكانيسم‌هاي بورس به روش‌هاي مختلفي انجام مي‌شود اما به‌طور كلي 2 نوع فروش خودرو در بورس وجود دارد؛ روش اول فيزيكي و روش دوم كاغذي.در روش اول خودرو با همان سبك و سياقي كه در بازار‌هاي سنتي دادوستد مي‌شود مورد معامله قرار مي‌گيرد و در روش دوم كه شبيه خريد و فروش حواله خودروست اوراق بهاداري كه مبتني بر تحويل يك خودرو در آينده است مورد خريدو فروش قرار مي‌گيرد يا اينكه سرمايه‌گذار در سود اجراي پروژه شريك مي‌شود.
فرض كنيد احداث يك خط توليد جديد به ۲۰۰ميليارد تومان سرمايه نياز دارد اما شركت خودروساز اين منابع مالي را به‌صورت نقد در اختيار ندارد در نتيجه مردم مي‌توانند اوراق مربوط به اين طرح را با قيمتي كه تعيين مي‌شود، بخرند. در پايان عمر اوراق (يك يا دوساله) يعني زماني كه پروژه به بهره‌برداري مي‌رسد، دارندگان اوراق مي‌توانند آنها را تحويل دهند و سود سرمايه‌گذاري را دريافت كنند يا در صورت كفايت اوراق نسبت به قيمت خودرويي كه در آن پروژه توليد شده است، خودرو دريافت كنند.
آنچه اكنون معاملاتش در بورس كالا آغاز شده، عرضه فيزيكي خودروست به‌طوري كه مشتري بعد از پرداخت مبلغ خودرو مي‌تواند آن را تحويل بگيرد.
- تفاوت بازار سنتي خودرو با بورس
با استفاده از گواهي سرمايه‌گذاري خودرو پيش‌فروش كنوني خودرو به بورس منتقل مي‌شود؛ با اين تفاوت كه در بازار سنتي خودرو، دادوستدهاي ثانويه وجود ندارد اما اگر كسي اين اوراق را از طريق بورس پيش‌خريد كرد، ديگر نگران اين نيست كه اگر انصراف دهد چگونه و چه زماني به پولش خواهد رسيد. درواقع خريدار نيازي به انصراف ندارد بلكه با فروش اوراق در بورس كالا به‌عنوان يك بازار ثانويه مي‌تواند در اسرع‌وقت به پولش برسد؛ يعني عملا خريدار در يك بازار نقد‌شونده سرمايه‌گذاري كرده است.
از سوي ديگر با توجه به اينكه اين اوراق بازارگردان دارد، لزومي ندارد خودروساز مبالغ خريد را پس از انصراف به خريدار پس دهد، چون خريدار اوراق را در بازار ثانويه به شخص ديگري مي‌فروشد و وجوه مورد نيازش را تأمين مي‌كند يا اگر كس ديگري هم نبود، به بازارگردان مي‌فروشد.
- مشكلات روش سنتي عرضه خودرو
فروش خودرو به‌صورت سنتي 2 مشكل دارد؛ نخست اينكه فقط كساني مي‌توانند وارد اين نوع تأمين مالي شوند كه حتما بتوانند مبلغ پيش‌پرداخت تعيين‌شده توسط خودروساز را تأمين كنند؛ يعني اكنون هيچ خريداري نمي‌تواند با پول اندك وارد اين دادوستدها شود و مشكل دوم اينكه اگر خريداري قصد انصراف داشته باشد، بسيار دير به پولش خواهد رسيد. به‌طور معمول هركس از خريد خودرو انصراف دهد، ۳۰ روز كاري پس از انصراف به پولش خواهد رسيد؛ اين به‌معناي آن است كه اين سرمايه‌گذاري عملا نقد‌شونده نيست و به اين صورت نخواهد بود كه هر زمان خريدار مايل باشد، به پولش برسد.
- سابقه عرضه خودرو در بورس كالا
دوشنبه هشتم خرداد ماه براي نخستين بار ۵۰ دستگاه خودروي سراتو محصول شركت سايپا با قيمت پايه ۸۷۲ميليون و ۶۰۴هزار و ۴۴۶ ريال در بورس كالاي ايران عرضه شد كه كل اين محصول فروخته شد.پس از اين عرضه موفق ايران‌خودرو هم ترغيب شد دنا را از طريق بورس كالا بفروشد. در اين ميان مديرعامل ايران‌خودرو 2هفته پيش پا را از اين هم فراتر گذاشت و اعلام كرد كه در صورت موفق بودن برنامه عرضه دنا، ممكن است بخش زيادي از توليدات اين گروه در بورس كالا عرضه شود.
هاشم يكه‌زارع گفت: طبق برنامه قرار است در سال‌جاري ۲۶هزار دستگاه خودروي دنا توليد شود كه ۲۵درصد كل توليد آن‌كه معادل 6500 دستگاه است، در بورس كالا عرضه مي‌شود. عرضه اين خودرو در بورس امتحاني براي عرضه خودروهاي بعدي است و در صورت موفق بودن اين تجربه قطعا محصولات ديگر ايران‌خودرو نيز وارد بازار معاملات بورس كالا خواهد شد.
گزارش‌هاي دريافتي حاكي است كه به جز سايپا و ايران‌خودرو، خودروسازان ديگري هم تقاضاي ورود به بورس كالا را ارائه داده‌اند و تقاضاي آنها در حال بررسي است. هر خودرويي كه به تشخيص هيأت پذيرش بورس كالا، تيراژ توليد قابل‌قبولي داشته باشد، مي‌تواند در بورس كالا عرضه شود.
- قانون چه مي‌گويد
نكته جالب توجه اين است كه طبق قانون، معامله هر نوع خودرو در بورس كالا، آن محصول را از شمول قيمت‌گذاري شوراي رقابت خارج مي‌كند و در عين حال به شركت‌هاي خودروساز اين امكان را مي‌دهد كه پيش‌فروش‌هاي سنتي خود را به‌صورت منسجم از طريق بورس كالا انجام دهند. براساس ماده ۱۸ قانون توسعه ابزار‌ها و نهادهاي مالي جديد، دولت مكلف است كالاهاي عرضه شده در بورس كالا را از نظام قيمت‌گذاري خارج كند. همچنين اين كالا‌ها از معافيت مالياتي ۱۰درصدي بر درآمد حاصل از فروش برخوردار مي‌شوند.
نظر شما